Góry Świętokrzyskie i Świętokrzyski Park Narodowy
Parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary Natura 2000
Świętokrzyski Park Narodowy powstał w 1950 r. jako drugi w Polsce, m.in. dla ochrony zbiorowisk leśnych z dominującą jodłą. Obecnie zajmuje powierzchnię 7626 ha. Dyrekcja parku mieści się w Bodzentynie, a na Świętym Krzyżu znajduje się Wystawa Przyrodniczo-Leśna ŚPN.
Wielką osobliwością Parku są gołoborza, które powstały w wyniku procesów pękania i wietrzenia bardzo odpornych skał (piaskowce kwarcytowe) w środowisku o dużych amplitudach temperatury. W efekcie północne stoki Pasm Łysogórskiego i Jeleniowskiego Gór Świętokrzyskich pokryły gigantyczne rumowiska skalne.
Od tysięcy lat skały te nie porastają roślinnością. Oglądane z daleka tworzą szare, gołe plamy pośród zielonego boru – stąd nazwa. Przed ponad 30 laty odkryto na nich skamieniałe ślady organizmów żyjących 500 mln lat temu. Jednym z obszarów najcenniejszych przyrodniczo jest enklawa Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Chełmowa Góra. W 1920 r. utworzono tu pierwszy w Górach Świętokrzyskich i jeden z pierwszych w Polsce ścisły rezerwat przyrody.
Ochroną objęto naturalne stanowiska modrzewia polskiego (larix polonica) – gatunku, który prof. Marian Raciborski odkrył na Chełmowej Górze i którego monumentalne okazy zachwycają do dzisiaj. Na całym wzniesieniu, pociętym malowniczymi wąwozami, znajduje się także niebywała ilość mrowisk.
Spotkać można liczne gatunki chronionych i rzadkich roślin oraz przedstawicieli fauny, w tym m.in. 90 gatunków ptaków. Symbolem Parku jest jeleń, który między rogami ma krzyż z dwoma poziomymi ramionami.